milivolt electronics world news
   Onur_ZYILMAZOnur_ZYILMAZ
01-01-2014
Hindistan Cevizli Gne Kremi

 

Eskilerin kendilerine has deimiyle ; ‘’ Bir zamanlar buralar hep dutluktu’’ eklinde anlatlabilecek bir yerdir ; Didim... Ik,güne ve kehanet Tanrs Apollon için yapmna balanan bu yerleim yeri, yüzyllar boyunca bir çok devlete ev sahiplii yaparken, içlerinden birinin bakenti bile olmutur. Havas ve iklimi o kadar güzeldir ki, ünlü tarihci Heredot ; ‘’Tanr’nn yaratt en güzel yer’in‘’ Didim olduunu notlarn da belirtmitir. Ancak Heredot bugün Didim’e gelse ve o havay bulmak istese, havasn alr ; Didim hakknda yazdklarn siler ve belki de bu yerin adn azna dahi almazd. Balangc budenli görkemli, sonu ise bir o kadar trajik olan tek yer ; belki de Didim’dir !

 

Size bir ehrin hikayesini anlatacam sanyorsunuz, ama çok yanlyorsunuz. 3000 yllk geçmii olan, bir çok devletin ve imparatorluun hakimiyetine girmi Didim, hiç bir zaman ehir olmad. Ve hala daha deildir. Bir yerleim yerinin ehir statüsüne girebilmesi için, belli bal özelliklerinin olmas gerekir. Mesela nüfus gibi, ya da ehir planlamas gibi...Hastane, okul, park ve bahçeler gibi...Bu özelliklere Antik Çada  da sahip deildi, bugün de bir  kaçna sahip olmakla birlikte, tamamna sahip olmas zor görünüyor.

 

Didim’i Didim yapan eyin ‘’Apollon Tapna’’ olduunu aslnda herkes bilir. Tabii herkes derken ucuzcu, birikimsiz ve bir o kadar donanmsz turistleri saymyorum. Onlarn bildii tek ey güne kremidir. ‘’Hindistan cevizi kokan bu insanlar’’ yaznn ilerleyen ksmlarnda tekrar ele alacam, ama imdi o üç sütunun hikayesine geri dönelim.

 

Tanr Apollon için sradan bir gündü...Dünya da rutin turu atarken birden  Didim yöresinde Brankhos adl bir çobana gözü takld. Onunla sohbet eder ve onu çok sever... Bu sevgi Apollon’nun bir takm tanrsal bilgileri Brankhos’la paylamasna neden olur. Bunlarn arasnda bir bilgi vardr ki, sadece Brankhos’un yaad yüzyl deil, tüm insanlk tarihini arkasndan sürüklemitir ;’’Kehanet ’’ Onca bilgi arasndan kehaneti gözüne kestiren Branklos, Tanr Apollon’u yüceltmek için bir tapnak inaa eder. Kendisini tapnan yöneticisi  yapmakla kalmaz, nesiller boyu sürecek bir miras da tetikler. Branklos’un soyundan gelenlere zaman için de‘’Brandhidler’’ denmeye balanr...Harita üzerinde Brandhid ülkesi olarak adlandrlan bu yere ikinci bir isim daha verilir ; ‘’Didyma’’...lerleyen zamanlarda ikinci isim birincisini silmitir. Ve ‘’Didyma’’ türkçeleerek ‘’Didim’’ haline gelmitir.’’Didyma’’ kelimesinin anlam  ‘’kiz Karde’’tir ve bu iki kardete Apollo ile Artemis’ten bakas deildir.Bu yukarda anlatlanlar aslnda sadece bir efsane...Antik Ça da efsanelere  Mitoloji dendiini hatrlarsak, gerçeklik paynn ne derece doru olduunu örenebilmek için yolumuzu ‘’Tarih’’ bilimine çevirmeliyiz. te tam da burda ortak üç bilgiye ulayoruz. Birincisi; Branklos ve soyu Brandhiler’in tapnak da yöneticilik yaptna, ikincisi; Apollon Tapna’nn yerleim yeri dnda inaa edildiine ve üçücüsü ise ‘’Kehanet’’ yani ‘’Bilicilik’’ okulunun ve onun rahiplerinin uzun yllar burda hüküm sürdüüne...Buda bize efsanelerin kimi zaman gerçei yanstabildiini göstermektedir.

 

Helenistik zamann bu en görkemli yaps on kültüründen de eskidir. Apollon Tapna’n bu kadar özel yapan ey Klaros gibi sadece bir tapnak yeri olmasdr. ehirden uzak inaa edilmiti.Uzakl onu daha popiler yapyordu. Brandhiler’in kuakdan kuaa aktard yönetim ve kehanet becerisi dönemin kral Kroisos’un kulana kadar gider ve Persler’le sava niyetinde olan kral, kahinlere danr. ‘’Savata büyük bir imparatorluun yklacan’’ örenir. Buna güvenen Kroisos, Persliler’e sava açar ve yenilen kendisi olur. Sonuç da kehanet doru çkmtr, kimin yklacan deil birinin yklacan söyleyerek, politik bir cevap verilmitir.

 

in dier tuhaf taraf ise, bir zamanlar Apollo Tapna’na sadece denizden ulalabiliniyor olmasyd..Panormos Liman’ndan karaya çkanlar ‘’Kutsal Yol’’ dan yürüyerek tapnaa varyordu. Bu yol Milet ile Didim’i birbirine balyordu. Zaten Milet ehri varn younu Didim’in bitirilmesi için harcam ancak bir türlü tamamlayamamtr. 3000 yllk süreç araziyi öyle çok deitirdiki, baz ehirler bundan çok zarar gördü. Mederes nehrinin getirdii alivyonlar, Latmos Körfezi’nin zamanla doldurdu. Bugün adna ‘’Bafa Gölü’’ dediimiz yeryüzü ekli oluurken,deniz kysna inaa edilmi Milet(Miletos),Priene, Latmos,Myus gibi ehirlerin denizle balantsn kesildi.Deniz ticaretine muhtaç olan bu ehirler, zaman için de ekonomik güçlerini hzla yitirerek köye dönümülerdir.

 

M.Ö 494 ‘’Lade Deniz Sava’’ Persliler’in galibiyetiyle sonuçlannca ‘’Apollon Tapna’’ bundan olumsuz yönde etkilenmitir. Apollon’nun Tunç heykeli ran’da bir ehir olan ‘’Ekbatana’’  götürülmü, tüm tapnak yklp yamalanm ve binlerce insan ölmütür. Büyük skender’in geliine kadar eski görkeminden tamamen uzak ve bir o kadar harap durum da olan tapnak, iki mimarn; Milet'li Daphnis" ile Efes'li Paionios’in ie el atmasyla tekrar görkemli günlerine dönmeye balamtr. Suriye Kral"Selevkos‘‘ Ekbatana’ya götürülen tunç Apollon heykelini bulup geri getirmekle kalmayp, tapnaa uzun süre en büyük katky salayan kii olmutur. Bugün üç sütünlu yap olarak görülen tapnak, aslnda Büyük skender sonrasnda tekrar inaa edilen yapdr. lk halinin nasl olduu hala daha bir sr...

 

120 sütündan oluan yap o kadar büyüktür ki, hiç bir zaman üstünün kapatlmas düünülmemitir. Kaps ve sütun ilemeleri ileri düzeyde sanatsaldr. Özellikle ‘’Medusa’’ ta kabartmas tapnan kendisi kadar ünlüdür. Onun hikayesi tanrsal ve açkldr; Medusa çok güzel bir kadnm... Onun bu güzellii tanrlar bile kskandrrm... Poseidon ona ak olan tanrlardan sadece biriymi ve ona zorla sahip olmu...Buna çok kzan ve bir o kadar kskanan Athena, onu ylan bal çirkin bir kadna çevirmi. Artk ona bakan güzelliinden sarho olmuyor, tam aksine  dehetten taa dönüüyormu...Bu hikeye halk arasnda öyle yaygnlam ki, herkes kötülüklerden korunmak için kapsna ‘’Medusa’’ heykeli asar olmu. Müslümanlarn kaplarna ast ‘’Nazar Boncuu’’ ile Hristiyanlarn astklar ‘’At Nal’nn’’ atas aslnda ‘’Medusa’’dr.

 

lerleyen yüzyllarda savalar ve yamalamalar yapmn sürekli sektee uratsada, Roma imparatorluunun bölgeye hakim olmasyla yeniden bir canlanma sürecine girmitir. Ancak gerek icilerin gerekse mimarlarn zaman zaman maalar ödenememi, yapnn tamamlanmas bir türlü mümkün olmamtr.lginç ve bir o kadar srad olan ise ; Millet ehrinin Pozitif bilimlerin (ilk filozof Thales) temelini atarken, Didim’in kehanet ve büyücülük merkezi olmasdr.Bu birbirine iki zt kavramn ayn çorafya da, ayn zaman diliminde yaamas dikkate deer bir durumdur. Birbirlerini yok etmemiler, aksine birlikte yaamlardr.Bunun en büyük nedeni Millet ile Didim’in ortak duruu olan Mitoloji’dir. Sonuç da Apollon’nun üç çocuundan birinin ad ‘’Miletos’’ du ve ehre adn da o vermiti. Hristiyanln yaygnlamasyla eski önemini yitiren Millet ve onun ayakta tutuu Didim, zamanla çok az kiinin yaad bölgeler haline gelmitir.Roma mparatoru Theodosius’un her türlü büyücülüü hristiyanla aykr bularak  yasaklamas ile Didim’e son darbede vurulmu olunuyordu. Bizans imparatorluu boyunca tüm tapnak ve ehirler terk edilmekle kalnmad, heykel ve sütunlar baka yaplarda kullanlarak talan edildi. Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçuklular zamannda youn göç alan bölge beylikler zamannda yava yava ehir durumuna gelmeye balamtr. Menteeoullar, Bizans’n bölgedeki hakimiyetini yava yava krmaya baald ve Millet’i ele geçirip buray kendine bakent yapt. Zaman içinde sikke bastrp, ehrin adn Platia (Balat) olarak deitiren Menteeoullar Osmanl’nn bölgeyi ele geçiriine kadar hakimiyetlerini sürdürdü.Menteeollar’nn geride brakt en önemli yap bugün hala daha ayakta durmaktadr ; ‘’lyas Bey Camii’’... 1404 ylnda yaplan camii, üçgen biçimindeki destekleri ile Türk-slam mimarlk anlayna yeni bir soluk getirmitir.Osmanl zamannda önemini iyice yitiren Millet ve uanda bir köy durumda olan Balat, ilerleyen zamanlarda tarm merkezi olma durumuna gelsede, artk eski aal dönemlerinden çok uzaktadrlar...Aradan geçen yüzyllar boyunca unutulan ve yer yer tahrip edilen Apollon Tapna,1858 yllnda ingiliz arkeolog ‘’Ch.Newton’’ tarafndan kefedilene kadar, kaderine terk edilmi bir haldeydi.Newton sadece Didim’i kefetmekle kalmad, Didim’i Millet’e balayan‘’Kutsal Yolu’da’’ kefetti. Bu yol üzerinde bulunan ‘’Sfenk ve Heykeller’i’’ yerlerinden sökerek Londra’da ki ‘’British Museum’a’’ göndermitir. Bu durum ilerleyen zamanlarda hrszlk olarak nitelendirilsede, savunma çok basitti ; ‘’Padiah’n izni alnmtr’’ Zaten Osmanl padiahlarnn‘’Ta deyil mi bunlar ...ne olacak ki ... götürsünler’’ tutumu talan daha da körüklemi, ülkenin dört bir yannda yaplan kazlardan çkarlanlar, Avrupa Müzelerini azna kadar doldurmutur. ngilizlerden sonra bölgeye 1873 ylnda iki fransz arkeolog (O. Rayat ve A. Thomas) gelmi, kaz çalmalarn sürdürmütür. Bu iki kiilik öncü ekibi 1895 ylnda ikinci bir fransz ekibi (B. Haussoullier ve E. Pontremoli) takip etmitir. 1905 ylna gelindiinde yol geçen hanna dönen bu arkeolojik bölgeye bu sefer almanlar gelerek kazlara balamlardr. Berlin Prusya Müzesi öncülüünde sürdürülen bu kazlar bir ici ordusuyla yaplmtr. Bu iciler bir zamanlar Akköy’e yerletirilen yunanllard. 1770 ylnda dönemin Padiah 3.Mustafa tarafndan bölgedeki nüfusu takviye etmek için Peloponisu ve Girit’ten getirildiler... Nüfusun takviye edilme nedenide, deprem ve hastalklardan kaynakl nüfus azalmasyd. Almanlara her türlü konuda destek olan yunanllar, kazlarn yapld süreç içinde bir kilise (Ayiyos Georgiya) ve bir okul da yaptlar. Sonuç da karlkl olarak her iki ulus da birbirlerinden yararlanmtr. Kurtulu sava bitip yunan ordusu sava kaybedince, bölgeyi terk etmek zorunda kaldlar. 150 yl boyunca kalp, çoaldklar Akköy ve Balat köylerinde hala daha onlarn izini bulabilmek mümkündür. Özellikle Güllübahçe ve Akköy de çok sayda ‘’Ta Ev’’ tüm ihtiamyla ayaktadr. Bölgedeki bir çok ‘’Zeytin Aac’’ 150-200 yanda olup, yunanllar tarafndan dikilmitir. 1924-26 yllarnda bölgeye gelen baka bir alman ekip (Th. Wiegand ve mimar H. Knackfuß) tapna tamamen gün na çkarm ve bugün ki görüntüsüne kovuturmutur.1962 ylndan beri Alman Arkeloji Enstitüsü adna ‘’R. Naumann ve K. Tuchelt’’ bakanlnda çalmalar hala daha sürmektedir.

 

Yaznn banda Didim’in bakent olduunu belirtirken; ‘’Hangi devletin bakenti oldu acaba ?’’diye düündüünüzü ve yaznn bu ksmnda hayal krklna uradnz düünüyorum Ama sizin bildiiniz Didim diye bir eyin aslnda olmadn, asl olayn Millet’en kaynakladn vurgulamak istedim. Çünkü on, Yunan, Roma, Selçuklu, Türk Beylikleri ve Osmanl dönemlerinde Altnkum bu zamanki öneminde ve deerin de olmad. Deerli olan ve uruna sava verilen yerler ondan uzakta kalanlard. Altnkum merkezli gelime ve yaplama, 3000 yllk bölge geçimiinin sadece son 35 yln kapsamaktadr. Mesela Osmanl döneminde ‘’Yeronda-Yoran’’ olarak bilinen ve 1955 depreminden sonra ‘’Hisar’’ olarak adlandrlan, bugün Belediye binasnn da  içinde bulunduu bölgeye 1991’den önce ‘’Yenihisar’’ deniyordu. Yenihisar, Altnkum’a ulamak için, turislerin yanndan geçip gittii bir yerdi. Halbuki ilçenin kalbi burda atyordu. Çünkü kn bile youn insan kalabaln, okuldan çkan çocuklar ve pazar tela içinde kouturan insanlar ancak burda görebilirsiniz. Yenihisar 1991’de alnan kararla, adn ‘’Didim’’ olarak deitirip , ilçe konumuna yükselince tüm bölgenin ortak ad olmutur.

 

Daha iyi anlamak için biraz daha gerilere gidelim; 1950 ylnda, dönemin Aydn Valisi Enver Saatçigil,  Altnkum pilajnda kamulatrma çalmalar balatarak, bugün Yalcaddesi olarak bilinen bölgedeki tek katl evleri inaat ettirmitir. Vakflar tarafndan desteklenen bu giriime Ethem Menderes ve Samat Aaolu’da destek vermitir. O yllarda Altnkum plajna bu yatrmlardan dolay ‘’Vakflar Plaj’’ deniyordu. Bu tek katl evler zaman içinde disko ve iyerlerine dönümütür ve sahil boyunca devam ederler... 1983, 1988’de iki kez yürürlüe giren imar planlar; 1997 ve 2002 ylnda iki kez revize edilerek bugüne kadar uygulanmtr. 59.Hükümet tarafndan ‘’Turizm Kenti’’ olarak ilan edilen ‘’Didim’in’’, betonlamas hiç bitmemitir. Bir zamanlar birbirlerinden kopuk olarak duran ‘’Altnkum,Yenihisar,Maviehir’’  iç içe o kadar çok girmitir ki, bugün hangisinin nerede balayp, nerede bittiini ayrmak imkanszdr. Halbuki 1990’larda daha ben küçük bir çocukken, Maviehir ile Yenihisar arasnda sadece tarlalar vard. Yenihisar ile Altnkum arasnda tek tük evler vard.  Ve iin en ilginç taraf, Altnkum sahilinin tam ortasnda, tahtadan bacaklar denize doru sarkm bir restorant vard. Daha çok çay ve simit satard, uzun plajda pek insan olmazd, diskolar o kadar azd ki seslerini duymazdnz. Çamlk denilen yer, tek aaçlk bölge deildi, sahil boyunca ineli bodur aaçlar vard ve oldukça da sk sk dikilmilerdi. Altnkum plajnn bittii kuzey ve güney tepelerinde, çam aaçlar vard ve bir zamanlar insanlar orda mangal yapard. Geceleri Bayku, gündüzleri Krlangç ve Bülbül sesleri heryeri sarard.Ve hiç ama hiç yabanc turist yoktu. Kuadas’nn aksine yerli turistlarin urak noktasyd ve genel de gelenlerin Egeli olmasna ramen, en az onlar kadar Ankaral’da vard. Maviehir, Altnkum kadar ünlüydü ve tüm o apartmanlar azna kadar inasanla dolard. Maviehir’den çkp Akköy yönüne doru giderseniz, Tavan Adas ve onun tam karsnda ‘’Köy Hizmetleri Orman Kampn’’ görürsünüz. Bir zamanlar o kamp yerinin tam karsndan gençler zpknla denize girer, midye ve balkla dönerlerdi.Maviehir’in otobüs garaj bataklkt, sivrisinek ve karasinek o kadar çoktu ki, geceleri uyumak meziyet iiydi. Ve tüm bu nostaljik tablo, ingilizlerin gelmesiyle deiti. Buday, tütün, incir ve zeytin tarlalar, sahildeki balkç barnaklar,sosyal tesisler ; villa oldu, otel oldu...yani yok oldu !!!

 

Arsa fiyatlar tavan yapt, plansz yaplama ald ban gitti, hzla rabet gören bölge kendi kendini bitirir hale geldi. Fayi fiyatlara ingilizlere satlan ev ve arsalar, zamanla deerini yitirmekle kalmad, ingilizler kazklandklarn anlayarak, emlakçl da kendileri yapmaya balad. Kendi okullarn, kiliselerini, bölgelerini inaa ettiler... Artk elektirik faturasn bile ingilizce alyorlar. 10 yl yaz-k kaldklar bu yere uyum salamadlar, aksine tüm ilçeyi kendilerine uydurdular. Türkçe örenmelerine gerek yoktu. Pazar yerindeki köylü teyze bile çat-pat ingilizcesiyle onlara domates satmaya çalyordu. Ve içlerinden bir çou ‘’Buras bizim vatanmz’’ diyordu. Vatan denilen eyin parayla satn alnp, kendinize göre ekil verilebileceini ilk defa burda örendim. Ac olan ; avrupann herhangi bir ülkesinde, size kendi dilinizde elektirik faturas gönderen tek bir belediye bulamazsnz.

 

Altnkum plajn bir aa bir yukar arnlayan kalabala diskolarn sesi eklenince, tatil denilen ey cehennem dönüüverir. Plajdan uzaklap kafa dinlemek için herhengi bir ara sokaa kendiniz atsanz, attnza piman olur, çkmaz ve nereye gittii belli olmaz tenha sokaklarda kaybolursunuz. Ara sokaklar baka bir ana caddeye çkmayan bir yer, ehir olabilir mi? Ya da koskoca yerleim yerinde tek aaçlk yerin ‘’Çamlk’’ olmas, oray yaanabilir bir yer yapar m? Yatak kapasitesi 25 bin olan, 239 konaklama tesisine sahip bir yer de kimsenin aklna ‘’Yeil’’kelmesi, ‘’Açk Alan’’ tümcesi gelmemi mi? Belediye’nin gönderdii imar planlar Turizm Bakanl’ndan onay beklerken, herkes doal yaam alanlarnn yok olmasndan ikayetçi !!! Ama ortada bir eylem yok. Zaten, bana göre durum tek bir ekil de çözülebilir ; ‘’lçeyi tamamen ykp tekrar batan inaa etmekle’’ Bunun dndaki tüm çözümler sorunu dallandrmaktan baka bir eye yaramaz.

 

Benim gibi çocukluunu buralarda brakanlar için Didim tek bir kelimeyle ifade edilebilir; Medusa!!! Çünkü geçmiin büyüsü ellerimizden kayarken gelecein betondan ve çelikten inaa edilen yaplar karsnda hepimiz taa döndük...Bu talam halimizden kurtulmak için Altnkum’un o mehur incecik pamuksu kumunu, yamalanmam ve talan edilmi topraklarn geride brakp, yelkenlerimizi iirdik. Merak etmeyin çok da uzaklara gitmedik. 20 km uzaktaki Akköy ve onun yan banda duran Balat ve Güllübahçe köylerine kendimizi attk. Ku gözlemcileri, doa severler ve kampçlarla doa anann evkatli ellerine kendimizi braktk.  Eyer yolunuz Didim’e düerse Akköy’den sonra devam eden o yoku aa yolu takip etmeyin...Geri dönün. Köylere daln. Ancak böylelikle Ege’de olduunuzu anlarsnz. Yörük çadrna süzülen günei ve onun stt meltemi teninizde hissedeceksiniz.Lop ncir, Zeytin yal Dolma, üzüm ve arabn damanzdan geçiini hissedecek, Deniz Çpras’nn erefine Raklar tokuturacaksnz. Ve kafanzda u belirecek, denizin kar kysnda yani Yunanistan’da, ayn tatlar damandan geçiren komularnzn olduunu ama onlarn Rak yerine Uzo içtiklerini gülümseyerek bileceksiniz.

 

Yok ben illa Didim’e gideceim diye tutturup ; Disko da dans, plaj da güne ve deniz, otel de tkabasa yemek peindeyseniz bu yazy bou bouna okudunuz...Ama üzülmeyin ‘’Hindistan Cevizli Güne Kremlerinde’’ bu yaz ucuzluk var !!! Kaçrmayn !!!


Hindistan_Cevizli_Güne_Kremi

Hindistan_Cevizli_Gunes_Kremi   
DER YAZILARI

Hindistan_Cevizli_Gne_Kremi
Ses_ya_da_Sessizlik


TP zmir l rgt: TBMM Darbe Giriimine Ortak Olmutur

Sanatn yiletirici Gc; Sanatla Terapi

Didim Lunapark Grntleri

Selda Bacan Konseri Grntler

Didim Yry Rotalar

Melek Mosso

Babo Keilere Operasyon

Selda Bacan Konseri


Sanatin_Iyilestirici_Gucu;_Sanatla_Terapi
Sanatn yiletirici Gc; Sanatla Terapi..

Kooperatif_Ziyareti
Kooperatif Ziyareti..

Yabancilara_Konut_Satislari
Yabanclara Konut Satlar..

Internette_Dogal_Reklam_-_Milivolt.net_Online_Pazaryeri
nternette Doal Reklam - Milivolt.net Online Pazaryeri..






sinyaller-com

Yazarlar


twitter_didimhaber

AliExpress WW






Hamza_Saykan_Resim_Sergisi
Hamza Saykan Resim Sergisi..

Didim_Lunapark_Goruntuleri
Didim Lunapark Grntleri..

Parla_Solari_Sanayi_ve_Teknoloji_Bakani_Mustafa_Varank_Ziyaret_Etti
Parla Solar Sanayi ve Teknoloji Bakan Mustafa Varank Ziya..